محقق علوم قرآني و حديث، عصر ديروز(چهارشنبه، 30 دي ماه) در نشست نقد و بررسي كتاب «قرآنيات» اثر عليرضا ذكاوتي قراگوزلو عنوان كرد: «قرآنيات» جنگوارهاي درباره قرآن، علوم و اطلاعات قرآني و حاصل تاملات نويسنده است._
در اين نشست دكتر مجيد معارف با اشاره به اين كه نويسنده در اين اثر به موضوع ويژهاي از علوم قرآني، تاريخ يا تفسير قرآن تمركز نداشته است، افزود: به اين معنا كه نويسنده با اطلاعات قرآني خود بدون تدبر درباره آيات قرآن در قالب مقاله يا گفتارهاي شبه سخنراني و مستند علمي، اثري خلق كرده است.
وي با بيان اين كه «روحيه نوانديشي، نوگرايي و تحليلهاي نو در برخي ديدگاههاي نويسنده مشهود است» توضيح داد: اين بحث در فهم، تدبر، زبان قرآن، بخشي از تفاسير آثار فضايل، مقاله ابننوفل و گردآوري آثار به روايت ابنشبهه، مشخص است.
دكتر معارف با تاكيد بر برخي نوگراييها در اين كتاب، اظهار داشت: اين نوگراييها در حد نظريه نيستند، اما همين كه از محدوده تفسيرهاي سنتي خارج شده، قابل توجه است. نگاه نويسنده به قرآن كريم به عنوان كتاب هدايت، با بهرهگيري از ظرايف عاطفي تا اعمال وجود مخاطب نفوذ ميكند.
كارشناس احاديث شيعه و سني در ادامه يادآور شد: يكي از نقاط ضعف اين اثر، وجود اغلاطي است كه در برخي از مباحث كتاب ديده ميشود كه شامل اغلاط متبعي به معناي حروفچيني است، براي نمونه، در جايي كلمه شگرف، شگرفة و پيامبران، پيغمبر نگاشته شده است.
وي با بيان اين كه «نوع ديگري از اغلاط كتاب، اغلاط در برخي آيات قرآن كريم است» توضيح داد: اغلاط قرآن دو دستهاند؛ دستهاي كه غلط نگارش شده و آنهايي كه آدرس آيات اشتباه بيان شده است. بنابراين اين غلطگيريها بهتر است براي چاپ مجدد كتاب در نظر گرفته شود.
دكتر معارف كمبود اسناد علمي برخي مطالب در كتاب را دومين محور مورد توجه خواننده به ويژه خوانندگان دانشگاهي دانست و يادآور شد: براي نمونه در صفحه 14 كتاب، مطلبي از قول غزالي نقل شده كه نام كتاب در آن بيان نشده است. همچنين برخي از منابعي كه در كتاب استناد شده، قابل قبول نيست براي نمونه استناد به معجم بحارالانوار يكي از اين موارد است.
وي با اشاره به اين كه استناد به كتاب بحارالانوار نيز بايد واضح و روشن باشد، زيرا افرادي نظير شيخ طوسي و بسياري افراد ديگر، بحارالانوار نگاشتهاند، افزود: محتواي اين اثر نيز از برخي جهات قابل نقد و برخي از اظهارنظرهاي اين اثر، در شان يك متخصص نبوده است.
متخصص حوزه علوم قرآني و حديث با تاكيد بر اين كه برخي از بخشهاي اين كتاب نارس است، بيان داشت: نويسنده ممكن است با فهم و زبان قرآن آشنا باشد، اما در عالم قرآني حق مطلب را ادا نكرده است. همچنين برخي از موارد نيز در كتاب قابل تقويت است، مانند بحث صدقات كه آيات بهتري را ميتوان مثال آورد.
وي با اشاره به اين كه نويسنده در بخش جمعآوري قرآن، از اهل سنت حديث روايت كرده كه قرآن كريم در زمان پيامبر(ص) جمعآوري نشده است، تصريح كرد: در صورتي كه برخي از متخصصان شيعه و دانشمندان معتقدند قرآن در زمان پيغمبر(ص) جمع نشده، اكثر بزرگان شيعه مانند آيتالله خويي و علامه عسگري اعتقاد به جمعآوري قرآن كريم در زمان پيامبر اسلام(ص) دارند.
دكتر معارف افزود: در صفحه 192 كتاب «قرآنيات» اشاره به نقل قولي بيماخذ از هفت زمين و هفت دريا شده است و دو بحث پاياني كتاب نيز هدف نهايي خود را مشخص نكرده كه در نهايت قرآن كريم چه تكليفي درباره زنان ارايه ميکند و اين اهداف با شان نزول آيات درباره زنان و اهل كتاب محقق نميشود.
وي با تاكيد بر اين كه مبناي فكري نويسنده در اعتماد يا بياعتمادي به اسباب نزول مشخص نيست، تصريح كرد: دانشمندان اسلامي نسبت به روايات مختلف كتابهاي فريقين ديدگاههاي مختلفي دارند. برخي مانند علامه طباطبايي به اين روايات بهشدت بدبيناند و برخي مانند آياتالله معرفت، ارزش كلي مباحث را در بحث و طرح ضوابط ميدانند. بنابراين در اين كتاب، نقل مطرح شده، اما مبناي نفي يا اثبات نويسنده مشخص نشده است.
دكتر بخشعلي قنبري همچنين با اشاره به اين كه اين نشست نخستين جلسه از سلسله نشستهاي «دين و قرآن كريم» در سراي اهل قلم است، عنوان كرد: كتاب «قرآنيات» اثر عليرضا ذكاوتي قرهگوزلو امسال از سوي نشر سخن منتشر شده است.
وي يادآور شد: خطابات قرآني، علم در قرآن كريم، گردآوري قرآن، واژههاي دخيله در قرآن، زبان و فهم قرآن، حاشيه بر تفاسير نظير تفسير مفاتيحالجنان، كشفالاسرار و اشاراتي به پارهاي از ترجمهها نظير ترجمه عبدالمحمد آيتي و ابوالقاسم پاينده، نقل قول مفسران درباره شق القمر و بحث روح و شان نزول آيات، برخي از مباحث اين كتاب را تشكيل دادهاند.
دكتر قنبري با تاكيد بر اين كه نويسنده در مقدمه اثر اشاره كرده كه نوشتار حاضر مجموعه مقالات منتشر شده در نشريات مختلف كشور است، توضيح داد: اين مجموعه مقالات به صورت كتاب «قرآنيات» منتشر شده است.
نشست نقد و بررسي كتاب «قرآنيات» عصر ديروز(چهارشنبه، 30 دي ماه) با حضور كارشناسان در سراي اهل قلم برگزار شد.
نظر شما